Plechtigheid

Bij uitvaarten spelen tradities een grote rol. Echter worden oude uitvaarttradities steeds vaker voor nieuwe vervangen en geeft men een persoonlijker invulling aan het afscheid. Hieronder staat globaal omschreven hoe aan een uitvaart invulling gegeven kan worden.

Niet-religieus

Wie niet aan een kerk verbonden is, maar bij de uitvaart wel kerkelijke tradities wil terugzien, kan een voorganger of ritueelbegeleider vragen het afscheid vorm te geven. Ook voor wie geloof geen rol speelt, kan een ritueelbegeleider passende afscheidsrituelen teksten, beelden, muziek en symbolen bedenken.

Meestal staan in deze informele dienst herinneringen aan de overledene centraal. De plechtigheid kan thuis worden gehouden of op een andere locatie die dierbaar was voor de overledene.

Religieuze invulling

In een begrafenis- of crematieplechtigheid die op religieuze wijze vorm wordt gegeven, staat meestal een dienst centraal die geleid wordt door een geestelijke. De afscheidsbijeenkomst vindt plaats in een religieuze instelling, in een kerk, een kapel of bij het graf zelf. Gebed, lezingen en religieuze muziek zijn onderdeel van de plechtigheid. De volgorde volgt de gebruiken van het geloof.

In de katholieke kerk spelen rituelen rond de uitvaart een grote rol. Bij binnenkomst in de kerk treedt de priester of pastor de stoet tegemoet en besprenkelt de kist met wijwater. Na de mis volgt de absoute, het ritueel waarbij de baar wordt besprenkeld met wijwater en bewierookt onder het uitspreken van begeleidende gebeden. Het is de laatste aanbeveling ten afscheid. De priester of pastor gaat als eerste de kerk uit op weg naar het kerkhof of crematorium, daarna volgt de overledene en de aanwezigen.

Binnen protestants-christelijke denominaties staat de eigen dominee de familie in de dagen voor de uitvaart bij en gaat voor in de plechtigheid. Gebed en geestelijke liederen zijn een belangrijk onderdeel, op rituelen wordt niet zozeer de nadruk gelegd.

Hindoestaanse, joodse, islamitische, humanistische en andere geloofsgemeenschappen kennen ieder een eigen invulling en eigen rituelen rondom het afscheid van de overledene.