Woorden

Als ik binnenkom bij de familie die heeft gebeld word ik hartelijk ontvangen. We zitten aan tafel om de uitvaart van een mevrouw te bespreken, maar het is er stil en ik laat de stilte er zijn.

“Na een lang ziekbed heeft zij haar rust nu gevonden”, zo begint een van de kinderen. De laatste weken hebben zij haar allemaal intensief verzorgd en ook al was dit zwaar, zij zouden het zo weer overdoen. Wat een mooie gesprekken hebben ze samen nog kunnen voeren, wat een dierbare blikken hebben ze uitgewisseld. Nu vervullen zij samen de laatste taak: een mooi afscheid verzorgen. Als we het over de wensen en vorm van de uitvaart hebben, zijn zij heel duidelijk. Ze willen geen standaard ceremonie met levensloop en gedicht. Niet omdat er niets te vertellen valt, integendeel. Zij heeft een prachtig leven gehad waar je uren over uit kunt weiden. Maar, vragen ze zich af: ‘‘Voor wie, aan wie, moeten wij haar verhaal vertellen? Wij hebben haar alles kunnen zeggen en iedereen is langs geweest en heeft daarvoor uitgebreid de tijd genomen. Alle woorden zijn al gedeeld. En daar gaat het toch om?’’ Of moeten we een ceremonie met muziek, sprekers en foto’s doen? Nee, toch? Ik geef aan dat wat er ook beslist gaat worden het goed moet voelen. Daarop volgt stilte en zie je dat iedereen in zijn of haar gedachte zit.

Op de avond voor de begrafenis staat de mand met daarin zijn vrouw en hun moeder, schoonmoeder en oma in de kamer en iedereen die haar dierbaar was zit of staat bij elkaar, terwijl de kleinkinderen ernaast spelen. Daar worden nog herinneringen opgehaald en drinken zij haar favoriete drankje… een kopje koffie, of zeg maar gerust een mok, want een Haags bakkie dat kon niet. Één van de kleinkinderen kijkt op en vraagt: “waarom zegt er niemand wat?” waarop de moeder antwoorde: “Stil zijn zegt soms meer dan woorden, maar als jij nog wat wil zeggen tegen oma dan mag dat.”

De volgende morgen begeleiden haar echtgenoot, kinderen en kleinkinderen haar naar haar laatste rustplaats. Aangekomen bij de begraafplaats begint de zon nog feller te schijnen, daar hield zij zo van. Bij haar graf staan zij in een kring om haar heen, het was stil, er worden geen woorden uitgewisseld. Het afscheid was er en dat was meer dan voldoende.

Nadat de familie de begraafplaats heeft verlaten nodigen zij mij uit bij hun huis om koffie te drinken. Aangekomen bij het huis zitten de broer en zussen van mevrouw in de woonkamer stil uit het raam te kijken. We drinken daar samen de mok koffie in stilte op. ‘

’Als alles al is gezegd, wat voegen woorden dan nog toe?’’